Γιώργος Φαρμακίδης - Μαιευτήρας Γυναικολόγος

Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι μια πολύ συχνή διαταραχή του ενδοκρινικού συστήματος στις γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία. Το σύνδρομο αφορά, συνήθως διογκωμένες ωοθήκες με μικρές συλλογές υγρού που ονομάζονται κύστες, που απεικονίζονται υπερηχογραφικά. Η ακριβής αιτιολογία του συνδρόμου είναι άγνωστη. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση μαζί με τις οδηγίες για απώλεια βάρους μπορούν να μειώσουν σε μεγάλο βαθμό τον αυξημένο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και καρδιοπάθειες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. 

Που οφείλεται το σύνδρομο;

Δεν γνωρίζουμε την ακριβή αιτιολογία του συνδρόμου, ωστόσο υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου. Αυτοί είναι:

1. Αντίσταση στην ινσουλίνη: Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και επιτρέπει στα κύτταρα να αξιοποιήσουν την γλυκόζη που προσλαμβάνεται με την τροφή, είναι δηλαδή η πρωταρχική πηγή ενέργειας για τον οργανισμό. ωστόσο, για τους ανθρώπους που έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη, η ικανότητα του οργανισμού να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη αναστέλλεται και το πάγκρεας υποχρεώνεται να παράγει μεγαλύτερες ποσότητες της ορμόνης. Αυτή η υπερέκκριση της ινσουλίνης επηρεάζει και τις ωοθήκες. Συγκεκριμένα αυξάνει την παραγωγή των ανδρογόνων και μειώνει την ικανότητα των ωοθηκών για ωορρηξία. 

2. Χαμηλού βαθμού φλεγμονή: Το σώμα παράγει περισσότερα λευκά αιμοσφαίρια για να καταπολεμήσει την λοίμωξη. Έρευνες έχουν δείξει πως πολλές γυναίκες με εικόνα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών, έχουν μια απλή φλεγμονή που προκαλεί τις ωοθήκες να παράγουν περισσότερα ανδρογόνα.

3. Κληρονομικότητα: Εάν κάποια γυναίκα με την οποία έχετε πρώτου βαθμού συγγένεια, έχει σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, τότε έχετε περισσότερες πιθανότητες να έχετε και εσείς. Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν πως υπάρχει και συγκεκριμένο γονίδιο που σχετίζεται με την εμφάνιση του συνδρόμου.

Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου;

Τα συμπτώματα του συνδρόμου συνήθως εμφανίζονται κατά την εμμηναρχή. Σε κάποιες περιπτώσεις το σύνδρομο μπορεί να εμφανιστεί και αργότερα στην αναπαραγωγική ηλικία μιας γυναίκας, ειδικότερα σε περίπτωση απότομης αύξησης του βάρους. Για τη διάγνωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών αρκεί να ικανοποιούνται δύο από τις τρεις συνθήκες. 

1. Διαταραχές του κύκλου: Αυτό είναι το πιο κοινό χαρακτηριστικό του συνδρόμου. Κύκλοι άνω των 35 ημερών, λιγότεροι από 8 κύκλοι το χρόνο, απώλεια περιόδου για 4 ή περισσότερους μήνες ή εξαιρετικά μεγάλη αιμορραγία κατά την εμμηνορρυσία.

2. Υπερανδρογοναιμία: Αυξημένα επίπεδα των ανδρογόνων στο αίμα που μπορεί να εκδηλώνεται και κλινικά με δασυτριχισμό ή ακμή στο πρόσωπο. 

3. Υπερηχογραφική εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών: Η εικόνα των πολυκυστικών ωοθηκών στο κολπικό γυναικολογικό υπερηχογράφημα είναι διογκωμένες ωοθήκες με πολλαπλές κύστες.

Πότε θα πρέπει να επισκεφθείτε το γιατρό σας;

Όταν αντιμετωπίζετε προβλήματα υπογονιμότητας ή οι εκδηλώσεις της υπερανδρογοναιμίας είναι πολύ ενοχλητικές.

Πως θεραπεύεται το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών;

Η θεραπεία του συνδρόμου συνίσταται αρχικά στην ανακούφιση από τα συμπτώματα. Ο γιατρός θα συστήσει αρχικά κάποιες αλλαγές στον καθημερινό τρόπο ζωής, που μπορεί να επηρεάζει την επιμονή του συνδρόμου. Η μείωση του σωματικού βάρους κατά 5% σε συνδυασμό με αύξηση της φυσικής δραστηριότητας έχει μεγάλη πιθανότητα να βελτιώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την κατάσταση.

Ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει φάρμακα για τους εξής λόγους:

• Για να ρυθμίσει τον κύκλο. Η χορήγηση συνδυασμένων αντισυλληπτικών δισκίων μπορούν να ρυθμίσουν τον εμμηνορρυσιακό κύκλο. τα αντισυλληπτικά δισκία μειώνουν την παραγωγή των ανδρογόνων και φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου. Κατά τη διάρκεια της αγωγής με αντισυλληπτικά δε θα είναι δυνατή η τεκνοποίηση. Σε περίπτωση που δεν είστε μια καλή υποψήφια για τη χορήγηση των αντισυλληπτικών ο γιατρός μπορεί να σας χορηγήσει προγεστερόνη για κάποιο χρονικό διάστημα. Ενώ η προγεστερόνη ρυθμίζει τον κύκλο και προστατεύει αποτελεσματικά από τον καρκίνο του ενδομητρίου, δεν είναι το ίδιο αποτελεσματική με την ρύθμιση της παραγωγής των ανδρογόνων και δεν ανακουφίζει από τις κλινικές εκδηλώσεις τους, όπως η ενοχλητική τριχοφυΐα. 
• Για να βοηθήσει την ωορρηξία. Εάν προσπαθείτε για εγκυμοσύνη, τότε ο γιατρός σας θα σας χορηγήσει φάρμακα που προκαλούν ωορρηξία. Η κλομιφαίνη και στη συνέχεια η μετφορμίνη είναι οι θεραπείες εκλογής. Όταν αυτή η θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική είναι πολύ πιθανόν να χορηγηθούν ορμόνες όπως είναι η FSH και η LH. Όταν λαμβάνετε οποιαδήποτε θεραπεία που περιλαμβάνει ορμόνες θα πρέπει να παρακολουθήστε από κάποιον εξειδικευμένο γιατρό σε θέματα γονιμότητας με τακτικά υπερηχογραφήματα έτσι ώστε να αξιολογείται η πορεία της θεραπείας.
• Για την ανακούφιση από τα συμπτώματα της υπερανδρογοναιμίας. Ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει την λήψη αντισυλληπτικών δισκίων για να μειωθεί η παραγωγή των ανδρογόνων.

Συμβουλές για το σπίτι

Διατηρήστε το βάρος σας σε υγιή επίπεδα. Ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος και η παχυσαρκία προκαλούν αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία σχετίζεται με το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών. Η μείωση του βάρους αποκαθιστά την αντίσταση στην ινσουλίνη και επαναφέρει την φυσιολογική ωορρηξία. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη δίαιτα που προτείνεται στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Οποιαδήποτε υγιεινή διατροφή με μειωμένη πρόσληψη θερμίδων μπορεί να βοηθήσει. Αν σας βοηθάει, μπορείτε να συμβουλευθείτε κάποιον διατροφολόγο. 

Άσκηση. Η καθημερινή άσκηση μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Για μια γυναίκα που πάσχει από πολυκυστικές ωοθήκες η καθημερινή άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της αντίστασης στην ινσουλίνη και επομένως να θεραπεύσει τις πολυκυστικές ωοθήκες.