Γιώργος Φαρμακίδης - Μαιευτήρας Γυναικολόγος

Ο τοκετός ενός παιδιού είναι μία μοναδική εμπειρία για κάθε οικογένεια. Η εξέλιξη του μπορεί να ακολουθήσει οποιαδήποτε πορεία. Δεν υπάρχουν δύο ίδιοι τοκετοί. Ακόμα και οι τοκετοί των παιδιών της ίδιας γυναίκας είναι σίγουρα διαφορετικοί μεταξύ τους και ξεχωριστοί. 

Η πρώτη φάση του τοκετού, μέχρι ο τράχηλος της μήτρας να ανοίξει 5 ή 6 εκ. , λέγεται λανθάνουσα φάση του τοκετού και συνήθως είναι η μεγαλύτερη χρονικά περίοδος ενός τοκετού. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει κάποιος τρόπος για να προβλέψουμε τη διάρκεια της λανθάνουσας φάσης του τοκετού που θα βιώσει μία γυναίκα, ούτε πριν, ούτε κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Ας ορίσουμε λίγο καλύτερα την λανθάνουσα φάση:

Ο τοκετός χωρίζεται σε τρία βασικά στάδια. 

1. Το πρώτο στάδιο ή στάδιο της διαστολής είναι η χρονική περίοδος από την έναρξη του τοκετού μέχρι να ανοίξει πλήρως ο τράχηλος της μήτρας, δηλαδή μέχρι τα 10 εκ. 
2. Το δεύτερο στάδιο του τοκετού ή στάδιο της εξώθησης είναι η χρονική περίοδος από την στιγμή που ο τράχηλος άνοιξε 10 εκ. μέχρι τη γέννηση του παιδιού.
3. Το τρίτο στάδιο του τοκετού είναι η χρονική περίοδος από τη γέννηση του παιδιού μέχρι τη γέννηση του πλακούντα.

Ξεχωριστά, το πρώτο στάδιο του τοκετού αποτελείται από τρεις φάσεις.

1. Η λανθάνουσα φάση ορίζεται από την έναρξη του τοκετού μέχρι ο τράχηλος να φτάσει σε διαστολή 6 εκ.
2. Η ενεργός φάση του τοκετού ορίζεται από τη στιγμή που ο τράχηλος είναι στα 6 εκ. έως την πλήρη διαστολή 10 εκ. 
3. Η μετάβαση στο δεύτερο στάδιο ορίζεται από τη στιγμή που υπάρχει πλήρης διαστολή του τραχήλου μέχρι η μητέρα να αισθανθεί την ανάγκη της εξώθησης. 

Τι είναι ο ψευδής τοκετός;

Υπάρχει μία κατάσταση που ονομάζεται ψευδής τοκετός και θα πρέπει να διαφοροποιηθεί από την λανθάνουσα φάση του τοκετού. Πριν από την έναρξη του τοκετού μπορεί να υπάρξουν συσπάσεις της μήτρας που μπορεί να προκαλέσουν κάποιες αλλαγές στον τράχηλο και αυτό ονομάζεται ψευδής τοκετός. Παρά το γεγονός πως αυτό μπορεί να αποδειχθεί καλή προϋπόθεση για μία γυναίκα, καθώς ο τράχηλος θα είναι πιο ώριμος κατά την αληθή έναρξη του τοκετού, ωστόσο ο ψευδής τοκετός δεν θα εξελιχθεί ποτέ σε συντονισμένες συσπάσεις. 

Συνήθως οι συσπάσεις του ψευδούς τοκετού δεν έχουν κανένα πρόγραμμα. Μπορεί να έρχονται και να φεύγουν με άναρχα μεσοδιαστήματα, χωρίς το αίσθημα του πόνου, και η διάρκεια τους μπορεί να ποικίλει. Αυτές οι συσπάσεις της μήτρας δεν θα συντονιστούν ποτέ και το πιθανότερο είναι πως μετά από κάποιες ώρες θα εξαφανιστούν τελείως.

Αντιθέτως οι συσπάσεις της λανθάνουσας φάσης θα συντονιστούν, τα μεσοδιαστήματα ηρεμίας της μήτρας θα γίνουν περιοδικά και ομοιόμορφα και με ορισμένους, ξεχωριστούς για κάθε γυναίκα, σταθερούς ρυθμούς θα εξελίσσονται σε διάρκεια και σε ένταση.

Σημεία έναρξης του τοκετού, που μπορεί να διαφοροποιήσουν την λανθάνουσα φάση από έναν ψευδή τοκετό είναι :

• περιοδικός πόνος χαμηλά στη μέση, σαν περιόδου
• περιοδικοί πόνοι περιόδου χαμηλά στην κοιλιά
• συχνές κενώσεις του εντέρου, διάρροιες
• αιματηρή βλέννη 
• διαρροή αμνιακού υγρού
• ναυτία και εμετοί

Πόσο μπορεί να διαρκέσει η λανθάνουσα φάση του τοκετού;

Είναι πολύ δύσκολο να προβλέψεις πόσο μπορεί να διαρκέσει η λανθάνουσα φάση, η οποία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Είναι πολύ δύσκολο επίσης να προβλέψεις ή να διαφοροποιήσεις έναν ψευδή τοκετό από μία λανθάνουσα φάση στα πολύ αρχικά της στάδια. Επομένως, η καλύτερη διαχείριση της αμφιβολίας είναι απλά να περιμένουμε και να δούμε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα.

Η διάρκεια του τοκετού διαφέρει τόσο από γυναίκα σε γυναίκα, όσο και από τοκετό σε τοκετό στην ίδια γυναίκα. Κάποιοι από τους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τη διάρκεια του τοκετού είναι: πόσα μωρά έχει γεννήσει η συγκεκριμένη μήτρα, τι θέση έχει το συγκεκριμένο μωρό, πόσο αποτελεσματικές είναι οι συσπάσεις, πόσο υποστηρικτικό είναι το περιβάλλον κ.α.

Για παράδειγμα, η διάρκεια του πρώτου σταδίου για μία γυναίκα που γεννάει το πρώτο της παιδί είναι κατά μέσο όρο 15-18 ώρες. Σε κάποιες περιπτώσεις η μέτρηση της διάρκειας δεν περιλαμβάνει μεγάλο κομμάτι της λανθάνουσας φάσης, αφού οι γυναίκες μπορεί να μην είναι σίγουρες για την έναρξη του τοκετού. Κατά τη διάρκεια της λανθάνουσας φάσης οι συσπάσεις μπορεί να είναι ήπιας έντασης, να διαρκούν 30-60 δευτερόλεπτα και να έρχονται κάθε 5-30 λεπτά. Σταδιακά, καθώς ο τοκετός προχωράει εκείνες θα εξελίσσονται, θα γίνονται πιο έντονες, θα διαρκούν περισσότερο και το μεσοδιάστημα μεταξύ τους θα μικραίνει. 

Πως να επισπεύσουμε τη λανθάνουσα φάση του τοκετού;

Πολλές γυναίκες αισθάνονται πως πρέπει να κάνουν κάτι για να επισπεύσουν την λανθάνουσα φάση του τοκετού. Ίσως είναι ενθουσιασμένες και ανυπομονούν να δουν το μωρό, ίσως φοβούνται πόσο χρόνο μπορεί να πάρει ή για πόσο χρόνο θα διαρκέσουν οι έντονες συσπάσεις. Εκείνες τις στιγμές καταφτάνουν μια σειρά συμβουλές από οικογένεια και φίλους, όπως είναι το περπάτημα, το ανέβασμα σκάλας, η χρήση της μπάλας του τοκετού κ.α. Η λίστα των συμβουλών είναι ατελείωτη. 

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει λόγος να βιάζουμε τη λανθάνουσα φάση, καθώς σε αυτή τη φάση το σώμα της μαμάς και το μωρό προετοιμάζονται για τον ενεργό τοκετό και αυτό είναι μία φυσιολογική διαδικασία. Ο εγκέφαλος της μαμάς δέχεται συνεχώς ερεθίσματα για να παράγει ακόμα περισσότερες ορμόνες και οι υποδοχείς της ωκυτοκίνης στη μήτρα αυξάνονται σταδιακά μέχρι να φτάσουν στα μέγιστα επίπεδα. Μπορούμε να φανταστούμε τη φάση αυτή του τοκετού σαν την προετοιμασία του σώματος για να τρέξει σε μαραθώνιο. Δεν ξεκινάς να τρέχεις στον μαραθώνιο με σπριντ. Μόλις και αν φτάσεις στα μισά το σώμα έχει ήδη εξαντληθεί. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και αν αρχίσουμε να κάνουμε πολλά πράγματα στην αρχική φάση του τοκετού. Προσπαθώντας να επισπεύσουμε μια φυσιολογικά αργή διαδικασία θα ‘εξαντλήσουμε’ το σώμα και τον εγκέφαλο. 

Τι μπορούμε να κάνουμε στον λανθάνοντα τοκετό;

Δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα στην πραγματικότητα. Οι περισσότερες γυναίκες μπορεί να επιλέξουν αν παραμείνουν στο σπίτι τους ή να περάσουν χρόνο με την οικογένειά τους καθώς προετοιμάζονται σωματικά και ψυχικά για αυτό το χαρμόσυνο γεγονός της έλευσης του νέου μέλους. Εκτός και αν υπάρχει ιατρικός λόγος, η καλύτερη συμβουλή για τη λανθάνουσα φάση του πρώτου σταδίου είναι γιορτάστε τη στο σπίτι. Μπορείτε να ξεκουραστείτε, να προετοιμάσετε ένα θρεπτικό γεύμα, να κάνετε ένα χαλαρωτικό μπάνιο, να βγείτε μία βόλτα στον ήλιο. Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός, αρκεί να κάνετε κάτι χαλαρωτικό που σας κάνει να αισθάνεστε όμορφα.

Ειρήνη Παρασκευά

Μαία,MSc